Mỹ quay lại CPTPP - không sớm, nhưng là tất yếu

|

NDO - Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là thiết chế kinh tế đa phương do Mỹ khởi xướng, được đánh giá là một trong những thành tựu quan trọng nhất của chính quyền Mỹ thời ông Obama làm Tổng thống.

Hiệp định TPP được ký kết vào tháng 2-2016 bởi 12 quốc gia bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Canada, Australia và Việt Nam. Tuy nhiên, Tổng thống Donald Trump đã rút Mỹ ra khỏi TPP vào năm 2017, khiến 11 nước còn lại (Australia, Brunei, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore và Việt Nam) phải đàm phán và ký kết hiệp định mới có tên là Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương, gọi tắt là Hiệp định CPTPP (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership) vào ngày 8-3-2018, tại thành phố Santiago, Chile, và chính thức có hiệu lực từ ngày 30-12-2018 đối với nhóm sáu nước đầu tiên hoàn tất thủ tục phê chuẩn Hiệp định, gồm Mexico, Nhật Bản, Singapore, New Zealand, Canada và Australia. Đối với Việt Nam, Hiệp định có hiệu lực từ ngày 14-1-2019.

Công luận đang quan tâm liệu ông Joe Biden, Tổng thống Mỹ thứ 46, có đưa Mỹ quay lại với Hiệp định này hay không. Nhiều ý kiến chuyên gia cho sự quay lại này là tất yếu bởi những lẽ sau đây.

Trước hết, về mặt cá nhân, bản thân ông Joe Biden là người ủng hộ TPP, trực tiếp và gián tiếp, bởi đã từng là Phó Tổng thống Mỹ thời ông Obama, giai đoạn mà TPP được định hình với vai trò trụ cột và sự dẫn dắt của Mỹ; đặc biệt, ông Biden từng nói trong một buổi tranh luận ở Detroit với các đối thủ tranh cử tổng thống của đảng Dân chủ hồi tháng 1-2019 rằng, ông sẽ đàm phán lại TPP nếu trở thành tổng thống, ông nhấn mạnh, hoặc là Trung Quốc sẽ đặt ra các quy tắc thương mại của thế kỷ 21 hoặc là chúng ta sẽ làm điều đó.

Cũng trong thời gian tranh cử tổng thống Mỹ, ông Biden nói với trung tâm nghiên cứu Council on Foreign Relations rằng, dù TPP không phải là một hiệp định hoàn hảo, nhưng nó là một phương thức tốt cho các quốc gia cùng tập hợp lại "để kiềm chế sự thái quá của Trung Quốc”.

Như vậy, về logic, truyền thống và uy tín cá nhân, ông đã, đang và sẽ cần tiếp tục bảo vệ những giá trị mà ông đã từng theo đuổi khi còn là Phó Tổng thống. Việc ông không đưa Mỹ quay lại TPP có nghĩa là ít nhiều ông ủng hộ, hay chí ít cũng bị ảnh hưởng bởi quyết định rút Mỹ khỏi TPP của cựu Tổng thống Trump - đối thủ chính trị số 1 của ông. Do vậy, không có gì bất thường sau khi trở thành tổng thống Mỹ, Joe Biden cần giữ lời hứa với cử tri Mỹ và để ngỏ khả năng “đàm phán lại” việc tái gia nhập tổ chức này.

Thứ hai, CPTPP thực chất là TPP chép lại, chỉ thiếu 20 điều khoản liên quan trực tiếp với Mỹ đang được “treo” và sẽ được khởi động trở lại nếu Mỹ tiếp tục tham gia.

Bởi vậy, không có cản trở pháp lý và nội dung cần đàm phán nào cho việc Mỹ quay lại CPTPP. Hơn nữa, CPTPP được tất cả các bên tham gia đàm phán và ký kết đánh giá là hiệp định công bằng và cùng có lợi cho tất cả các thanh viên sau chuỗi dài các cuộc đàm phán công phu và căng thẳng ngót chục năm. Mỹ có vai trò chủ chốt trong thúc đẩy tiến độ, chuyển hóa và nâng tầm đẳng cấp cho TPP như là một FTA thế hệ mới có thể định dạng khuôn khổ  hợp tác kinh tế quốc tế cho toàn cầu, nên không thể bỏ qua những lợi ích mà CPTPP sẽ đem lại cho Mỹ khi 20 điều khoản của TPP còn treo ở CPTPP sẽ được khởi động lại.

Thứ ba, CPTPP với tư cách là một hiệp định mở, ngày càng có triển vọng hiện thực hóa mở rộng thành viên cho cả Anh, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc và nhiều nước khác tham gia; cụ thể, ngày 1-2-2021, Bộ trưởng Thương mại nước Anh Liz Truss đã chính thức đề nghị với những người đồng cấp Nhật Bản và New Zealand về việc gia nhập CPTPP.